Nusret Mayın Gemisi Hikayesi Ve Başına Gelenler
Sizlere Çanakkale savaşının seyrini değiştiren cansız bir kahraman olan Nusret Mayın Gemisi ve mürettebatından bahsedeceğim… Çanakkale Zaferinin 106.yıldönümüne yaklaşırken Nusret mayın gemisinden bahsetmek istedim. Askerlerimizin kan döküp vatan toprağımızı savunduğu Çanakkale’de, bu zaferi kazanmamıza yardımcı olan Nusret mayın gemisini de anlatacağım.
Nusret Mayın Gemisi‘nin başarıları, bize kazandırdığı zafer ve en sonunda bu geminin başına gelenler nelerdir öğrenelim. Nusret Mayın Gemisi’nin kazandığı başarılardan ve bu başarılı görevinden sonra hangi alanlarda kullanıldığından, en sonunda nerede ve nasıl battığını öğrenelim. Doğru bilinen yanlışlardan bir tanesi de Nusret Mayın Gemisinin Çanakkale de olduğudur. Bu sessiz kahramanın gerçekte nerede sergilendiğini de sizlere bu yazımda belirteceğim.
Nusret Mayın Gemisinin Çanakkale Savaşındaki Başarıları
Nusret Mayın Gemisi 3 Eylül 1914’de Çanakkale’ye geldi. Almanya’da mayın dökme gemisi olarak üretilmişti. Dar alanlarda çok iyi manevra yapma özelliğine sahip bu gemi az su çektiğinden oldukça işlevsel kullanılma özelliğine sahipti. Ancak Osmanlı Devleti o süreçte mali sıkıntılar yaşıyordu ve bu yüzden boğaza döşeyecek yeterli miktarda mayın bulamıyordu. Bu süreçte bizim sularımızda devriye gezen düşman gemilerinin hareketleri sürekli izleniyordu.
6 Mart gecesi Cevat bey Mayın grup komutanı Nazmi beyi yanına çağırarak “Oğlum, diyordu. Sana çok önemli bir görev veriyorum. Vatanın selameti bu görevin başarıyla yerine getirilmesine bağlıdır. Yarın akşam, Nusrat’le son 26 mayınını şu gördüğün karanlık limanda kıyıya paralel olarak dökeceksin. Düşman hareketinizi seçer, size saldırıya kalkışırsa kıyı toplarımız önceden aldıkları talimata uygun olarak hareket edecek ve sizi himaye ateşiyle koruyacaklar. Kendinizi göstermemeye çaba harcayın. Allah yardımcınız olsun.”
Mayın uzmanlarının sıkı çalışması neticesinde mayınlar demize dik değil paralel olarak döşenmeye başlandı. Çünkü boğazda devriye gezen düşman birlikleri görev değişimi yaparken geriye dönen düşman zırhlılarının önünü kesmemek için Karanlık limandan dönüş yapıyorlardı. İşte mayınlar tamda buraya denize paralel olarak döşenecekti. Ama bu süreçte Nusret Mayın Gemisini ve mayın döşeyen askerlerimizi zorlu bir süreç bekliyordu.
Nazmi bey sonraki gün Tophaneli Yüzbaşı Hakkı beyi buldu çok iyi arkadaş olan iki subay anlaştılar. Hakkı bey iki gün önce kalp krizi geçirmesine rağmen bu görevi kabul etti. Çanakkale müstahkem mevki komutanı Cevat Bey sağlık dolayısıyla başkasının görevlendirilmesini istemesine rağmen Hakkı bey bu görevi yapmaya kararlıydı.
7 Mart’ı 8 Mart’a bağlayan gece Nusret Mayın Gemisi görevine çıktı ve Çanakkale’den uzaklaştı. Gemi sessiz ve gizlice daha önceden döşenen mayın hatlarından geçerek Karanlık limana doğru ilerliyordu. Nusret devriye gezen düşman gemilerine görünmeden mayın döşeyeceği yere doğru ilerliyordu. Bu sırada düşman gemilerinden denize tutulan ışıklar zaman zaman denizi aydınlatıyor ve bu aydınlatma Nusret Mayın Gemisinin görevini tehlikeye sokuyordu.
Gizlilik ve sessizlik içinde mayınları döşeyeceği yere gitmeye çalışan Nusret Mayın Gemisini yönetenler de bir o kadar heyecan içindeydiler. En sonunda Anadolu yakasındaki Akyarlara, mayın hattının kurulacağı noktaya geldiler. 26 tane eski tip mayını ağırlıklarını taşıyacak tellerin üzerine teker teker özenle yerleştirdiler. Başarıyla mayınlar döşenmiş ve geri dönüş yolculuğu başlamıştı.
Birden Nusret Mayın Gemisi’nin yakınlarında bir karartı belirdi. Bunlar düşman gemileri olabilirdi. Projektörlerle deniz içinde tarama yapmaya ara vermişlerdi. Ama heran tekrardan denizi projektörlerle taramaya başlayabilirlerdi. Öyle de oldu, düşman gemileri tekrardan projektörleri açtılar ve tarama yapmaya başladılar. Bunu gören Nusret Mayın Gemisinde ki personel heyecanla düşman gemisinin hareketlerini takip etmeye başladı. Üzerlerine gelen her ışık onları biraz daha heyecanlandırıyor zaman zamanda korkutuyordu. Düşman gemilerinden tutulan ışık tam geminin üzerine yaklaşıyordu ki o heyecanlı anda birşey gerçekleşti.
Türk kıyılarından yanan bir projektör düşman gemilerine doğru tutuldu ve düşman gemisinin projektörünü yakaladı. Göz göze gelen iki ışık sayesinde ortalığı sis bulutu gibi aydınlık bir görünmezlik kapladı. Düşman birlikleri ve Türk kıyları arasında bir ışık kavgası yaşanıyordu. Bu fırsatı iyi değerlendiren Nusret ve personeli oradan hızla uzaklaşarak bu hengameden kurtulmuş ve başarı ile görevlerini tamamlamışlardır. Ancak bu heyecana kalbi dayanamayan Hakkı bey’in kalbi bu esnada durmuştur.
Düşmanlar bundan sonraki yaptıkları devriye görevlerinde Nusret’in yerleştirdiği mayınları bulamamışlardır. Düşmanların tam donanımlı yüzen kaleleri teker teker batmıştır. İlk önce Önce Bouve 639 kişilik mürettebatıyla denizin derinliklerine battı. Bundan sonra herşey tersine dönerek daha kötü gitmeye başladı. Bouve’nin battığı yerde manevra yapan Inflexible gemisi de mayına çarparak yan yattı batmak üzere olan geminin mürettebatı kurtarıldı. Daha sonrasında bu gemide boğazın sularına gömüldü.
Düşmanlarımız (Irrestible, Ocean, Bouve) gemilerini kaybettiler. (Inflexible, Golva, Suffen) gemileri de ağır hasar almıştır. Düşmanın ellerindeki gücün üçte biri gitmiş ve Nusret’in yaptığı görevi başarması tarihe farklı bir yön vermiştir. 18 Marttaki başarısızlıklarından çok şey öğrenen düşman birlikleri yaptıkları hataların tüm faturasını son keşfi yapıp mayın yoktur raporunu veren kaptana yıktılar ve idam ettiler.
Yabancıların Gözünden Nusret Mayın Gemisi ve Çanakkale Zaferi
Yabancılar ise Çanakkale Savaşındaki başarısızlıklarının sebeplerini şu şekilde açıklamışlarıdır.
İngiliz General Oglander: “Çanakkale-Gelibolu Askeri Harekatı” isimli kitabının birinci cildinde: “Pek uygun başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının o olağanüstü ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden, tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu yirmi mayının seferin talihi üzerindeki etkisi ölçülemez.”
Sir Ccolyen Corbet’in, “Harekatı Bahriye” isimli kitabının ikinci cildinden: “Felaketlerin hakiki sebebi keşif ve tayin olununcaya kadar çok geçmedi. Hakikat şu idi ki, 8 Mart gecesinde Türkler, haberimiz olmadan Erenköy Koyuna paralel olarak 20 mayın dökmüşler ve balıkçı gemilerimiz, aramaları esnasında bunlara rastlamamışlardı. Türkler bu mayınları özel amaçla manevra sahamıza koymuşlar, gösterdiğimiz bütün ihtiyat ve sağgörüye rağmen baş döndürücü bir zafer kazanmışlardır.”
Bahriye Nazırı Churchill 1 Ağustos 1930 tarihli “La Revue de Paris” dergisinde şöyle der: “Nusrat Gemisinin gizlice döktüğü 20 demir kap, İngilizler tarafından başarı ile başlanmış olan Çanakkale Harekatını durduran bir takım psikolojik karışıklıklar doğurdu. Yalnız başına bu engeldir ki, Türkiye’yi bir bozgundan kurtardı ve harbi uzattı. Bu yüzden mağluplar kadar muzaffer Avrupa’da sarsıldı. Kendilerini Fransa, Polonya, Galiçya, Balkanlar, Filistin, Suriye ve Kuzey İtalya topraklarının örttüğü 6-7 milyon insan, düşmanlarının kurşun ve gülleleri ile değil, 18 Mart sabahı Çanakkale’nin kuvvetli akıntısı altında, ağırlıklarına bağlı bulundukları tel halatları üzerinde gerili duran 20 demir kap yüzünden yok olup gitti.”
Nusret Mayın Gemisi Şu An Nerede ?
Bu başarıları bize yaşatan ve tarihimize yön veren Nusret Mayın Gemisi tüm bu olayların sonunda yeterli tarihi ilgiyi görememiştir. Bu kahraman gemi gemi 1935 yılına kadar orduda mayın gemisi olarak kullanılıyor. 1935 ile 1955 yılları arasında eğitim gemisi olarak değerlendiriliyor. 1955’te de ordudan terhis ediliyor. 1984 yılında Mersinli bir armatöre geçiyor.
1989 yılında Mersin Limanının çıkışında batıyor. Denizin altında 10 yıl batık şekilde kalıyor. 10 yıl sonra bir grup gönüllü tarafından çıkarılarak Mersin’in Tarsus ilçesinde bulunan Çanakkale Parkına getirilerek restore edilip Müze haline getiriliyor ve Türk Milletine armağan ediliyor. Çanakkaleye gittiğimizde bu geminin ancak maketini görebiliyoruz. Geminin gerçeği Mersinin Tarsus ilçesinin Çanakkale Parkında bulunmaktadır.
Benim burada dikkat çekmek istediğim asıl konu tarihin seyrini değiştiren bu kahraman geminin ordu envanterinden çıkarıldıktan sonra ticari amaçla kullanılması ve batmasıdır. Yukarıda verdiğim yabancı kaynakların tarih notları ve hatıralarına da geçmiş bu gemi öylesine önemliyken neden bu kadar değersizmiş gibi kullanılmış ve terkedilmiş diye soruyorum hep.
10 yıl batık şekilde Mersin Limanında kaldıktan sonra 2003 yılında çıkartılıp Tarsus’a getirilerek restore edilen bu gemiyi gezme imkanı buldum. Bu geminin başarılarını öğrendikten sonra bir başka tarih bilinciyle baktım. Çanakkale savaşında böylesine kahramanlık göstermiş bu gemiyi çıkaran hayırsever ve duyarlı insanlar iyi ki varlar diyorum ve Nusret Mayın Gemisinin gerçeğini Tarsus da ziyaret etmelerini öneriyorum..
Nusret Mayın Gemisinin Eski Fotoğrafları
Gerçek Nusret Mayın Gemisi Adresi
Nusret Mayın Gemisi Kültür Parkı Tarsus’ta bir park müzedir. Park adını Çanakkale Savaşında önemli rolü olan Nusret Mayın gemisinden almıştır. Adres: Öğretmenler Mahallesi, Şht. İsmet Akın Cd. No:44, 33440 Tarsus/Mersin
Agızına yüreğine sağlık dün olmuş gibi heyecan ve merakla okudum o anı yaşadım sanki teşekkür ederiz
Bende çok teşekkür ederim efendim Çanakkale Zaferi ve bu zaferde büyük önemi olan Nusret mayın gemisini elimden geldiğince evveli ve sonrasıyla anlatmaya çalıştım. Güzel yorumlarınız için teiekkür ederim 🙂